5. Uluslararası Bitki Islahı Kongresi

Kapanış ve Sonuç Bildirgesi

“Tarımın Geleceğine Yönelik Ortak Bilimsel Vizyon”

1–5 Aralık 2025 tarihleri arasında Antalya’da Türkiye Tohumcular Birliğinin (TÜRKTOB) destekleri ile Bitki Islahçıları Alt Birliğinin (BİSAB) ev sahipliğinde başarıyla gerçekleştirdiğimiz V. Uluslararası Bitki Islahı Kongresi, bilimsel içeriği, uluslararası katılımı ve stratejik çıktılarıyla tamamlanmıştır. 21 farklı ülkeden alanında seçkin bilim insanlarının bir araya geldiği kongre, tarım sektörünün en kritik ve önemli konularını bilimsel bir zeminde ele almıştır.

Bu yılki kongremiz, “Bölgesel ve Küresel Gıda Güvenliği İçin Bitki Islahında Yenilikler” ana teması doğrultusunda; küresel ölçekte tarımsal üretim sistemlerini etkileyen riskleri kapsamlı biçimde değerlendirmiş ve bu risklere karşı bütüncül, uygulanabilir ve geleceğe dönük çözüm önerilerinin geliştirilmesine odaklanmıştır.

Bilimsel Katılım ve Yoğunluk

Kongremize toplam 370 bilim insanı katılım sağlamıştır.

26 bilimsel oturumda, kendi alanlarında öncü konumda bulunan 12 davetli konuşmacı sunum yapmış; bitki ıslahı disiplininin geniş kapsamını ortaya koyan 218 bilimsel bildiri (135 sözlü, 83 poster) araştırmacılar tarafından sunulmuştur.

Bildiri dağılımı şu şekildedir:

• Tarla Bitkileri Islahı: 118
• Bahçe Bitkileri Islahı: 83
• Tohumculuk: 3
• Diğer Konular: 14

Yurt dışından gelen araştırmacıların sunduğu 35 sözlü ve 43 poster bildirisi, kongremizin önceki yıllarda olduğu gibi güçlü, yüksek nitelikli ve uluslararası düzeyde saygın bir bilimsel platform kimliğini bir kez daha teyit etmiştir.

Kongre sürecinde ayrıca, Ülkemizde Bitki Islahı Çalışmalarının 100. Yılı kapsamında kamu ve özel sektördeki gelişmeler kapsamlı biçimde değerlendirilmiş; Türkiye’nin ıslah ve tohumculuk alanındaki birikimi, tarihsel gelişimi ve geleceğe yönelik ihtiyaçları bütün yönleriyle ele alınmıştır.

Davetli konuşmacılarla gerçekleştirilen soru–cevap esaslı mini konferanslar, genç araştırmacılar ve ıslahçılar için nitelikli tartışma ortamları oluşturmuş; uygulamaya dönük çözüm önerilerinin geliştirilmesine katkı sağlamıştır.

Öne Çıkan Bilimsel Bulgular ve Temel Değerlendirmeler

Sunulan çalışmalar, bitki ıslahının küresel dönüşümün gerektirdiği yeni koşullara uyum sağlama potansiyelini açık şekilde ortaya koymuştur. Bildirilerde belirginleşen beş temel başlık aşağıdaki gibi özetlenmiştir:

1. İklim Değişikliğine Toleranslı Çeşitler

Artan sıcaklık dalgalanmaları, geç dönem donları, kuraklık, tuzluluk ve hastalık–zararlı baskısı gibi stres koşullarına dayanıklı/toleranslı yeni çeşitlerin geliştirilmesi; gelecekte gıda arz güvenliğinin sürekliliği için vazgeçilmez bir gereklilik olarak öne çıkmıştır.

2. Moleküler Islah ve Genomik Teknolojiler

Genom düzenleme, dijital fenotipleme, yapay zekâ destekli veri analitiği ve hızlandırılmış ıslah yaklaşımları; yüksek verimlilik sağlayacak yeni nesil ıslah programlarının temel bileşenleri hâline gelmiştir.

3. Stratejik Biyoteknolojik Yaklaşımlar

Hibrit çeşit geliştirme teknolojileri, biyofortifikasyon uygulamaları ve biyoteknoloji temelli ıslah stratejileri; verimlilik, adaptasyon kapasitesi ve besin kalitesi açısından stratejik önem taşımaktadır.

4. Genetik Kaynakların Korunması ve Islah Programlarında Kullanılması

Yerel çeşitlerin ve yabani akrabaların korunması, çeşitlendirilmesi ve ıslah programlarına daha etkin biçimde entegrasyonu; bölgesel ve küresel gıda güvenliğinin temel bileşeni olarak değerlendirilmiştir.

5. Sürdürülebilir Üretim Sistemleri

Kaynak kullanımını optimize eden, daha az girdi ile üretime imkân sağlayan ve çevre dostu özelliklere sahip yeni çeşitlerin geliştirilmesi; geleceğin tarımsal üretim modelleri açısından zorunlu bir yaklaşım olarak vurgulanmıştır.

Kongreyi Güçlendiren Teknolojik Gelişmeler ve Paydaş Katkıları

Bu kapsamda; yeni ıslah teknolojilerinin, yapay zekâ tabanlı modellerin ve gelişmiş fenotipleme sensörlerinin ıslah süreçlerine entegrasyonu; zaman ve maliyet etkinliği açısından önümüzdeki dönemin en önemli araştırma başlıkları arasında gösterilmiştir.

Kongrede ayrıca, geleceğin ıslahçı kuşaklarının yetiştirilmesine yönelik eğitim modelleri tartışılmış; modern biyoteknoloji, veri bilimi ve dijital tarım altyapılarıyla entegre eğitim mekanizmalarının gerekliliği vurgulanmıştır.

Sponsor firmaların katkıları ve özel sektör ıslah kuruluşlarının kaydettiği ilerleme, kamu–özel sektör–akademi iş birliğinin güçlendiğini göstermiş; kongreye verdikleri destek nedeniyle tüm sponsor firmalara teşekkür edilmiştir.

Stratejik Çıktılar: Ortak Bir Eylem Çağrısı

Kongrenin ana teması doğrultusunda öne çıkan stratejik değerlendirmeler aşağıdaki şekilde çerçevelenmiştir:

• Bitki ıslahı, gıda arz güvenliğinin sürdürülebilirliği ve biyofortifikasyon yoluyla besin değerlerinin iyileştirilmesi açısından kritik bir bilim alanı olduğunu bir kez daha kanıtlamıştır.
• İklim değişikliğiyle mücadelede, biyotik ve abiyotik streslere dayanıklı/toleranslı, yüksek adaptasyon kapasitesine sahip çeşitlerin geliştirilmesi zorunluluktur.
• Gelişmiş genomik, biyoteknolojik ve yapay zekâ temelli araçların ıslah programlarına entegrasyonu, verimlilik ve süreç hızının artırılması açısından stratejik önem taşımaktadır.
• Uluslararası iş birliğinin artırılması, bitki genetik kaynaklarının değişim süreçlerinin kolaylaştırılması ve ortak projelerin desteklenmesi, küresel gıda güvenliği için temel hedefler arasındadır.
• Genetik çeşitliliğin korunması, insanlığın uzun vadeli gıda güvenliği açısından bir güvenlik kalkanı niteliği taşımaktadır.
• Kamu–özel sektör–akademi iş birliğinin güçlendirilmesi, bir asra yaklaşan ıslah birikiminin yeni nesil teknolojilerle bütünleştirilmesini sağlayarak Türkiye’nin tarımsal rekabet gücünü önemli ölçüde artıracaktır.

Kongremizin sonuçlarının ülkemize, bölgemize ve dünya tarımına hayırlı olmasını diliyoruz.

2029 yılında yapılacak olan VI. Uluslararası Bitki Islahı Kongresinde, bilimin ışığında yeniden bir araya gelmek dileğiyle.

Saygılarımızla,

Kongre Düzenleme Kurulu